Monday, February 15, 2016
Дувоздаҳ сол сипарӣ гашта...
Thursday, June 26, 2014
"Тарроҳии Бузург" - Стивен Ҳокинг ва Леонард Млодинов
Қисми Аввал - Асрори Ҳастӣ
Ҳар яки мо арзи вуҷуд дорем, вале ба як муддати кӯтоҳе ва дар ин муддат танҳо бахши кӯчаке аз тамоми оламро кашф мекунем. Аммо инсон гунаи кунҷковест. Мо таъаҷҷуб мекунем, ба дунболи посухҳо мегардем. Дар ин ҷаҳони паҳновар, ки гаҳе меҳрубону гаҳе бешафқат аст зиндагӣ намуда ва ба фалаки беандозаи болои сар нигариста, мардум ҳамвора пурсишҳои бисёре кардаанд: оё чӣ гуна метавон оламеро ки мо худро дар он пайдо кардаем дарк намуд? Олам чӣ гуна рафтор дорад? Моҳияти воқеъият чист? Ҳамаи инҳо аз куҷо пайдо шуданд? Оё олам ниёз ба офаридгоре доштааст? Бисёре аз мо бештари вақти худро сарфи нигаронӣ ба ин пурсишҳо намекунем, аммо қариб ҳамаи мо баъзан аз ин пурсишҳо изҳори нигаронӣ кардаем.
Урфан, ин пурсишҳо барои фалсафаанд, вале фалсафа фаннест мурда. Фалсафа натавонист ҳамгом бо рушди ҷадиди илм, ба вижа физик, бошад. Донишмандон дар талоши дониш ҳомили машъали кашфиёт гардиданд. Ҳадафи ин китоб посухи пурсишҳои болост, ки тариқи кашфиёт ва пешрафтҳои назарии ҷадид пешниҳод гаштаанд. Онҳо моро ба як тасаввури нави олам ва ҷойгоҳи мо дар он ҳидоят менамоянд, ки аз тасаввуроти урфӣ хеле фарқ мекунанд ва ҳатто аз ҳамин тасаввуроте ки як-ду даҳсола аз ин пеш рангубор додаем, тафовут доранд. Ба ҳар ҳол хулосаи аввалини мафҳуми навро метавон тақрибан ба садае аз ин пеш радёбӣ кард.
Мувофиқ ба мафҳуми урфии олам, ашёҳо аз рӯи масирҳои муайян ҳаракат мекунанд ва торихи қатъӣ доранд. Мо метавонем дар ҳар лаҳзаи замон мавқеъи дақиқи онҳоро мушаххас намоем. Гарчанде ин шарҳ барои аҳдофи рӯзмарра ба таври кофӣ муваффақ аст, дар солҳои 1920-ум мушаххас шуд, ки ин тасаввуроти "клоссикӣ" наметавонад рафтори зоҳиран аҷибу ғариби мавҷудиятро ки дар миқёси атомӣ ва зератомӣ мушоҳида шудааст, шарҳ диҳад. Дар иваз моро зарур омад чаҳорчӯбаи дигареро бо номи физики квантӣ қабул намоем. Маълум гардид, ки назарияҳои квантӣ дар пешгӯии рӯйдодҳои миқёси хурд ба таври ҳайратангез дақиқ буда ва ҳангоми татбиқи он ба олами макроскопии рӯзмарра пешгӯиҳои назарияи клоссикиро айнан такрор мекунанд. Ва аммо физики квантӣ ва клоссикӣ аз рӯи нуқтаи назари тамоман гуногуни воқеъияти физикӣ таъсис ёфтаанд.
Назарияҳои квантиро метавон бо роҳҳои гуногун тавсият кард, вале шояд тавзеҳоти беҳтарини ҳиссии онро Ричард (Дик) Файнман, ки шахсияти рангбаранге буду дар Донишкадаи Текнолоҷии Колифорниё кор мекард ва дар клуби шабонаи поёни роҳ нағораи бонго менавохт, додааст. Мувофиқи Файнман, система на танҳо як торих дорад, балки тамоми торихеро ки имконпазир аст, дорад. Зимне ки мо ба дунболи пурсишҳо мегардем, мо равиши Файманро низ батафсил хоҳем фаҳмонд ва аз он истифода намуда идеяеро кашф хоҳем намуд, ки олам худ торихи ягона ва ё ҳатто як мавҷудияти мустақил надоштааст. Ин ҳатто барои бисёре аз физикдонон як идеяи радикалӣ ба назар мерасад. Дарвоқеъ, мисли бисёр аз мафҳумҳои илми имрӯза, ин ба ақли солим риоя намекунад. Вале ақли солим аз рӯи таҷрубаи ҳаррӯза асос ёфтааст, на аз рӯи олам ки тариқи шигифти фанновариҳо, монанди ононе ки ба мо иҷозаи нигаристан ба умқи атом, ё ақиб ба олами навзодро медиҳанд, ифшо гардидааст.
То қабл аз зуҳури физики замонавӣ, маъмулан тасаввур ин буд ки тамоми дониши дунёро метавон бо роҳи мушоҳидаи мустақим ба даст овард, яъне ашёҳо ончунонеанд, ки тариқи дарк намудани ҳиссиёти мо намудор мешаванд. Вале мувафаққиятҳои диданиву ҷаззоби физики замонавӣ, ки аз рӯи мафҳумҳои бо таҷрубаи рӯзмарра дар тазод таъсис ёфтаанд (мисоли овардаи Файнман), ба мо нишон доданд, ки ин маврид дуруст нест. Аз ин рӯ дидгоҳи соддалавҳонаи мавҷудият бо физики замонавӣ созгор нест. Дар қиболи ин гуна парадоксҳо мо равишеро пеш мегирем, ки ба он воқеъгароии мутаалиқи модел ном мениҳем. Ин аз рӯи идеяи он ки майнаи мо вурудот аз узвҳои ҳиссии моро бо сохтани модели дунё тафсир мекунад, таъсис ёфтааст. Ҳангоме ки ин модел дар фаҳмонидани рӯйдодҳо муваффақ шуд, мо майл мекунем сифати воқеият ё ҳакиқати мутлақро ба он ва ба ҷузъиёту мафҳумҳое ки онро ташкил мекунанд, нисбат диҳем.
(идома дорад... )
P.S. Инак чанд моҳ мешавад, вале то ба ҳол аз нашриёт иҷозаи нашри тарҷумаи тоҷикии ин китобро нагирифтаам.
Thursday, December 20, 2012
Доир ба сафсатаи "Поёни Дунё"
Пешгӯиҳои Космолоҷӣ
Аз рӯи мушоҳидоти кайҳонӣ ва шиносоии илмии мо доир ба физикаи ситораҳо ва кайҳоншиносӣ маълум аст, ки Коиноти мушоҳид 13.7 миллиард сол (як миллиард баробар ба ҳазор милён аст) дорад. Бисёрии ситораҳои Коинот айни замон аз 1 то 10 миллиард сол умр доранд. Кӯҳансолтарин ситораи мушоҳид ситораи HE 1523-0901 буда, 13.2 миллиард сол умр дорад. Дар Коиноти мушоҳид тахминан 100 миллиард галактика мавҷуд буда, ҳар як галактика тахминан зиёда аз 100 миллиард ситора дорад. Яке аз он 100 миллиард галактикаҳои мушоҳид ин галактикаи "Роҳи Каҳкашон" мебошад. Офтоби мо яке аз 100 миллиард ситораҳои галактикаи Роҳи Каҳкашон аст. Синни Офтоби мо ба 4.57 миллиард сол баробар буда, синни сайёраҳои атрофи он низ ба ҳамон наздик аст. Аз ҷумла, Замин 4.54 миллиард сол аз ин пеш арзи ҳастӣ кардааст. Замин ягона сайёраи офтобиест, ки аз Офтоб дар масофаи мусоид барои арзи ҳаёт ҷойгир шудааст. Сайёраҳои дигар ё хеле сард ҳастанд, ё хеле гарм ва аз ин рӯ наметавонанд оби моеъ дошта бошанд, ки аз муҳимтарин шароитҳо барои мавҷудияти ҳаёт аст. Офтоб аз ҳисоби реаксияҳои ҳаставӣ арзи вуҷуд дорад. Вақте ки тамоми маводи ҳаставии Офтоб ба поён расид, он фарох мегардад ва ба "Ғӯли Сурх" (ҳолати ситоравӣ) мубаддал мешавад. Он гоҳ Офтоб чунон фарох мешавад, ки ҳарорати Замин ба ҳазорҳо дараҷаи Селсиус мерасад ва қиёмат қойим мешавад. Вале барои он боз 5 миллиард соли дигар лозим аст.
Солшумории Майя
Пеш аз он ки ба солшумории Майя гузар кунем, мехоҳам чанд сухан аз солшумориҳои худамон оварам. Мо одатан аз солшумории мелодӣ истифода мебарем, ки аз рӯи он як сол ба 365 рӯзу 5 соату 48 дақиқаву 46 сония иборат аст. Ин гуна солшумориро солшумории шамсӣ меноманд. Ба ғайр аз ин солшуморӣ боз солшумории қамарӣ мавҷуд аст, ки аз рӯи он як сол ба 354.37 шабонарӯз баробар аст. Худи ҳамин солшумориҳо низ аз ҳамдигар бо фарқи солҳо фарқ мекунанд. Масалан, агарчанде ҳам эрониҳо ва ҳам тоҷикон аз солшумории шамсӣ истифода мебаранд, эрониҳо рӯзи аввали ин солшумориро ба рӯзи ҳиҷрати Муҳаммад паёмбар (с) муайян сохта бошанд, тоҷикон рӯзи аввалро аз мавлуди Исо паёмбар (с) сар мегиранд. Ва албатта фарқи он дар 622 сол аст. Новобаста аз ин солшумориҳои гуногун ҳамаи шумораҳои ҳозира аз дастгоҳи даҳӣ сурат мегиранд. Яъне оид ба он мо ҳама аз даҳ рақам истифода мебарем, халос: 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9! Ҳамаи ададҳо аз ҳамин даҳ рақам сохта шудаанд. Чун рақами дигар надорем ба ҷои "даҳ" менависем як "1" ва як "0". Ба ҷои "ёздаҳ" - "1" ва "1". Ва ин давом мекунад. Масалан соли 2012 аз шумораҳои 2, 0, 1, 2 сохта шудааст. Ва аз ин рӯ ҳамаи ададҳои сохтаи мо низ 10 карата ҳастанд: даҳ - 10, сад - 100, ҳазор - 1000, ва ҳоказо. Аз ҷиҳати риёзӣ бад ҳам нест, агар як сол ба 100 рӯз баробар мешуд ва ҳисобу китоб ҳам анча осонтар. Вале "сол" таърихи худро дорад, ки пеш аз риёзиёт вуҷуд дорад. Он баробар ба як гардиши Замин дар гирди Офтоб аст. Соли қамарӣ бошад ба 12 гардиши Моҳ дар гирди Замин баробар аст ва маънои тамоман дигарро дорад. Ва боз ҳам, кас метавон аз дигар дастгоҳҳои рақамӣ истифода бурд. Масалан, забони роёнавӣ ин дастгоҳи дуӣ аст. Яъне "На" ва Оре" - "0" ва "1". Пештар дар худи мо (дар замони Хайём) аз дастгоҳҳои шастӣ истифода мебурданд. Ва аз ин лиҳоз аст, ки аълон як соати мо ба 60 дақиқа баробар асту, як дақиқаамон ба 60 сония.
Мардуми Майя ки дар даврони қадим зиндагӣ доштанд, низ дастгоҳи хоси худро доштанд. Аз рӯи он 1 "къин" ба "1" и мо баробар аст ва 1 "винал" ба 20 ва ҳоказо ки ҷадвалашро дар поин меорам:
1 къин = 1 рӯз
1 винал = 20 къин = 20 рӯз
1 тун = 18 винал = 360 рӯз
1 къатун = 20 тун = 7 200 рӯз
1 бъакътун = 20 къатун = 144 000 рӯз
1 пиктун = 20 бъакътун = 2 880 000 рӯз
1 калабтун = 20 пиктун = 57 600 000 рӯз
1 къинчилтун = 20 калабтун = 1 152 000 000 рӯз
1 алаутун = 20 къинчилтун = 23 040 000 000 рӯз
ва ҳоказо. Рӯзи 21 уми декабри соли 2012 ба поёни 13 ум бъакътун дуруст меояд, ки ҳеҷ рабте ба поёни дунё надорад.
Албатта Замин поёни умри худро дорад, ки ин танҳо тахминан пас аз 5 миллиард соли дигар аст. Вале хотиратон ҷамъ бод, ки он оши Соли Нави 2013 и моро талх нахоҳад кард. Мову наберагону аберагони мо на ҳазорҳову милёнҳо соли дигар балки миллиардҳо соли дигар дар амон хоҳем буд. Ҳамеша комгору комрон бошед!
Соли Нави астрономӣ (21 декабри соли 2012, соати 11:12 бо вақти Гринвич) бар ҳамаи шумо муборак бод!
Tuesday, December 18, 2012
Шаҳраки Коммерс
Бао-Ан пас аз 5 рӯз омад ва пас аз..."
Ин суханони нотамомро наздик ба як сол аз ин пеш кошта будаму дигар ғайрати блогнависиам банохост хомӯш шудааст, ки акнун мебинам. Инак соле мешавад, ки ба Коммерс омадаам. Дар ин муддат дар ҳаётам чанд тағйирот шуд ки мухтасарашро дар поин меорам.
То моҳи май дар хонаи ҷаноби Лоу иҷоранишин будам. Пас аз ҷудоиҳои тӯлонӣ, моҳи май аҳли хонаводаам ба ман пайвастанд. Дар навбати аввал Фаридҷони хурдакак ба ҳайрат афтод ки ин "азимҷусса"и хона кӣ бошад. Вале мо зуд унс гирифтем. Шодиву нишоти моро, алалхусус, Азизҷонро канор набуд. Пас аз чанд рӯзи сайри Ню-Йорк ба Даллас баргаштем ва аз он ҷо ба Коммерс. Сар аз миёнаи моҳи Август Азизҷон ҳамчу хонанда ба синфи аввали (Kindergarten-0 Grade) дабиристони Коммерс қабул шуд. Фаридҷонро бошад ба боғчаи (Pre-School) назди донишгоҳ гузоштем. Дар ин муддат Фаридҷон ҳам забони модариашро ва ҳам кам-кам забони инглисиро балад шуд. Азизҷон бошад аллакай бо забони инглисӣ бурротар аз худи мо сухан мегӯяд. Агарчанде Азизҷон каме тоҷикиро балад аст, вале Фаридҷон ҳанӯз бисёр суханҳоро намедонад. Умедворам, омӯхтани ин ё он барои онҳо муаммое нахоҳад буд, чун ҳарду қобилияти хуби зеҳнӣ доранд.
Корҳои илмиам хуб ба пеш мераванд. Таи ин чанд муддат, мақолаи бо Проф. Пиекаревич навиштаамонро (чун ҳамешагӣ дар Phys. Rev. C) ба нашр расониданд. Бар замми ин бо ҳамкории донишмандони ин донишгоҳ ман боз як мақолаи дигари илмие навиштам, ки онро низ моҳи Август дар худи ҳамон маҷалла ба нашр расониданд. Мақолаи навбатии навиштаамонро умед ҳаст, таи ҳамин рӯзҳо ба нашр расонанд. Ва боз ҳам чанд мақола дармаҷмӯъи мақолоти конфронсӣ чоп намудем, ки аз корҳоям батамом қаноатмандам.
Гуфтагӣ барин, мо як мошини сабукрави сохти "Сузукӣ" гирифтем ки истеҳсоли 2006 мебошад. Бо он бемалол ба ин тараф он тараф саёҳат мекунем. Ягона андӯҳе ки дорем, ин ҳам пазмони диёр асту наметавонем наздики пайвандони худ бошем. Таи ин муддат, бародарам Шаҳбоз хонадор шуд ва ҷиянам Ғолибҷон хатнасур кард. Агарчанде мо натавонистем бевосита ҳузур дошта бошем, вале тавассути видео орзуву хоҳишҳои неки худро расонидем. Шаҳбоз аз Тошканд хона харид ва инак бо завҷааш дар ҳамон ҷо кор мекунаду зиндагӣ дорад.
Аълон ҳамааш ҳамин. Боз хоҳам навист ва умедворам ин дафъа зудтар.
Wednesday, December 7, 2011
Мақолаи панҷум
Азизҷону Фаридҷон ҳамарӯза бузург мешаванд, ки ба дилҳо фараҳ мебахшанд. Азизҷон агарчанде дар хона одатан бо забони модариаш сӯҳбат мекунад, бо ман бо тоҷикӣ сухан мегӯяд ва гоҳо аз ибораҳои инглисӣ низ истифода мекунад. Фаридҷон ҳанӯз забон ёд мегирад. Аввалин сухане ки соли пешин пас аз "дада" ва "ая" бошуурона вирди забонаш оварда буд, "гол" буд. Дуввуминаш, "Мессӣ". Ҳоло бемалол "Ассалому алейкум" мегуфтагӣ шудааст. Ҳарду ба боғча мераванду ғайр аз он ки падарашон дар канор нест, аз ҳама чиз қаноатманданд. Ҷони азизам чун ҳамешагӣ онҳоро парасторӣ мекунад ва ба кори ҳаррӯзаи худ равон аст. Ман ҳамаатонро хеле пазмон шудаам.
Боз меоем, сари мақола. Одатан ҳар боре ки сари роёна мешинам, ба даҳҳо имейл ҷавоб менависаму чандин шарҳ дар фейсбук мегузорам ва ба ҳамаи ин ҳамагӣ чанд дақиқа кофист (шояд соате). Инак ҳафтаи дуввум шудааст, ки сари ин макола қарор дорам, вале ҳанӯз панҷ саҳифаашро нанавиштаам. Сабаб дар он аст, ки ҳар дафъае ки мехоҳам нависам, аввал маро мебояд чанд мақолаи дигарро саропо хонда бароям. Ба ин вақти зиёде меравад ва ҳамин ки ба навиштани мақола сар кардам, ё шикам гурусна мемонад, ё баҳонаи дигаре пайдо мешавад :-) Имшаб қарор додам то субҳидам сари роёна нишинам ва боз як ё ду саҳифаи кори илмиамро дар мақолаи худ ҷамъбаст кунам. Пас то бознависӣ!
Sunday, November 27, 2011
Рӯзҳои интизорӣ
Кори пасаздухтуриамро мехоҳам дар донишгоҳи Техас А&М идома диҳам. Ку зудтар он рӯзҳои навин меомаданд. Ҳар рӯзи гузашта маро ба хонаводаам наздиктар месозад. Ният дорам пас аз 7-8 моҳ ба хона баргардам.
Wednesday, October 5, 2011
Озими Нью Йоркам.
Wednesday, July 20, 2011
Зодрӯзат муборак, Фаридҷон!
Wednesday, July 13, 2011
Ёздаҳ саҳифаи кори илмиамро навишта шудам.
Thursday, July 7, 2011
Саҳифаҳои аввалашро менависам.
Дирӯз бо Хорхэ доир ба истиқболи кори минбаъдаи ман низ каме сӯҳбат кардем. Мутаасифона, ҳоло ягон кори хубе ҳам нест, ки ба он ҷо ҳуҷҷатҳои худро тақдим намоям.
Wednesday, July 6, 2011
Ба навиштани кори докторӣ оғоз намудам.
Sunday, May 8, 2011
Лаҳҷаҳои нав
Биёед дур намеравему ба мақолаҳои радиёи Озодӣ назар меафканем. Баъзе аз мақолаҳо хеле хонданбобанду баъзеи дигарашон чунон бо суханҳои арабии пурпечутобанд, ки барои фаҳмиданашон хонандаро зарур меояд бо худ луғати арабӣ-тоҷикӣ дошта бошад. Охир метавон ба ҷои калимаҳои "нав"и арабӣ аз синоними тоҷикиашон истифода бурд. Аз шарҳҳои хонандагон намоён аст, ки бисьёриҳо аз ин гуна калимаҳо дилгир шудаанд.
Масъалаи дуюм ин навиштори номҳои байнанмиллалӣ аст. Биёед аз худи забони форсӣ сар кунем. Агарчӣ тарзи навишти калимаҳо дар забони форсӣ (бо хати арабӣ) дар ҳама ҷо як хел аст, вале талаффузи он дар Эрон ва дигар минтақаҳо ба дараҷа фарқ мекунад. Масалан, калимаи "Ман меравам" аслан дар навиштори арабӣ "мн мирвм" навишта мешавад. Дар талаффуз форсизабонони ғайриэронӣ онро "Ман меравам" гӯянд, форсизабонони эронӣ "Ман миравам" талаффуз мекунанд, ки фарқ танҳо дар ҳарфи "е/и" аст. Акнун бингаред ба калимаи "наметавонам" ки дар арабӣ "нми тв онм" ёки "нми ту онм" навишта мешавад. Вобаста аз навишташ эрониҳо онро "немитунам" мегӯянд, ки аз шакли дариаш батамом фарқ мекунад.
Тарзи навишти дарие ки дар шакли кириллӣ навишта мешавад, ҳангоми ҳарф ба ҳарф тарҷумасозии калимаҳои байнанмиллалӣ ба монеъае дучор намешавад; ба ҳар як овоз як ҳарф рост меояд. Муаммо дар он сар мезанад, ки дар навишти арабӣ бисьёрии садонокҳо навишта намешаванд, ё аз рӯи лаҳҷаашон садои гуногун доранд. Аз ин рӯ он шахсе ки бо навишти арабӣ сару кор дорад калимаҳоеро ки дар навишти лотинӣ навишта шудаанд хоси худ тарҷума мекунад. Биёед менигарем ба як мисол.
Барои мисол номи президенти Амрико "Obama" ро мегирем. Барои кириллинавис "O" и лотинӣ "О" асту "b" - "б", "a" - "а", "m" - "м". Пас ин ном "Обама" навишта мешавад, ки тарзи дурусти навишташ ҳам чунин аст. Шумо метавонед, тарзи талаффузашро аз ин ҷо шунавед: http://inogolo.com/pronunciation/d455/Barack_Hussein_Obama Хуб, аз тарафи дигар, ин хоси эрониҳост, ки "oo" ро (ва бисёррии вақт як худи "o" ро) "у" талаффуз мекунанду "aa" ро (ва инчунин "a" ро) "о", ки барои ман хеле нофаҳмост. Дар натиҷа "Obama" ба ҷои он ки "Обама" талаффуз шавад (дурусташ ҳамин аст), "Убомо" талаффуз мешавад (ки шакли нодурусти он аст). Мутаасифона, рӯзноманигорон аз ҳамин гуна шаклҳои нодуруст хеле фаровон истифода мекунанд, ки боиси ғамангезии ман нисбати забони форсии дарӣ гаштааст.
Sunday, March 13, 2011
Хушбахтӣ чист?
Солиёни пеш замоне ки ҳанӯз шӯравӣ барҷо буд, ман худро хеле хушбахт меҳисобидам. Хушбахт аз он ки дар як мамлакати бузурге зиндагӣ дорам, одамонаш қатъи назар аз инсу ҷинсаш ба ҳамдигар меҳру рафоқати бародарона доштанд. Хушбахт будам, ки аз молиёти зиндагӣ парво надоштам, ҳама чиз бароям арзон буд. Хушбахт будам, ки атрофиёнам ҳама дар лаб табассуме доштанд, доимӣ. Вале он лаҳзаҳо хеле ҷавон будаму 9 сола. Шояд мисли кӯдаке.
Айёми наврасиам дар замоне гузашт, ки вазъи молӣ дар Оисёи Марказӣ хеле танг гашта буд. Барои як қути лоямут ҳафтаҳо дар ҳотаҳои боён кор мекардам. Рӯзҳои зиёд мешуд, ки танҳо бо як нони ҷуворӣ рӯзгузаронӣ мекардем. Шикам базӯр сер мешуду, танҳо як курта ба тан доштам ва он ҳам даридаву тугма надорад. Вале оилааму дӯстонам ҳамеша ҳамроҳам буданд ва зиндагӣ бо онҳо хушбахтона буд. Якҷоя кор мекардем, дарс мехондем, бозӣ мекардем, механдидем. Худро хушбахт меҳисобидам. Орзуҳои бузург доштам ва ёди он орзуҳо маро хурсанд месохт.
Дар айёми ҷавониам вазъи молӣ аз пешина анча беҳтар шуд, вале муаммоҳо низ ба назар зиёдтар: акнун хона харидан даркор, оила буньёд намудан лозим, кори хуб ёфтан ва ҳоказо. Эҳсос намудам, ки муаммоҳои зиёде дорам ки маро дилхаста мекунанд. Вале аз ҷониби дигар дӯстдошта пайдо кардам ва зиндагӣ бароям ширин менамуд. Хаёли ӯ, нишаст бо ӯ, сӯҳбати ӯ маро сармаст менамуд ва ман худро хеле хушбахт меҳисобидам.
Инак муаммоҳои молиам анча сабуктар гаштааст, агарчӣ аз оилаву дӯстдоронам дур ҳастам, аз дӯстони пешина дар канор. Дӯстони нав дорам, кори доимӣ. Вале як чиз аён аст, ки туфайли ин солҳо миқдори хушбахтиам (агар онро чен намудан мумкин бошад) ба назарам каме зиёд ёкӣ кам нашудааст. Дар ҳама замон эҳсос намудаам, ки ба болои он ҳама хушбахтие ки дорам чизе намерасад ва орзуи ҳамон чиз маро хушбахттар месохт ва водор мекард, ки...
Ҳамааш дурӯғ! Мехостам ин ҷо каме фалсафабозӣ кунаму фикри худро рӯи роёна баёну ифшо намояам. Тавонистам баён созам, вале ифшо не. Хостам ба савол ҷавоб кобам, вале ба ҷои он ҳис мекунам, ки худфиребӣ мекунаму халос. Ё шояд ин тавр нест...
Sunday, August 16, 2009
Далер Назаров ва Иқбол Завқибеков
Sunday, August 2, 2009
Марҳабо, навзоди мо! :-)
Saturday, July 4, 2009
Мулоқоте бо Олег Фезов
Мусоҳибаи ихтисосии Радиои Озодӣ бо ҳунарманди шинохтаи тоҷик Олег Фезов, ки дар Олмон ба сар мебарад.
Олег, чаро шумо Тоҷикистонро тарк кардед?
- Оилаи ман кайҳо боз дар Олмон буд. Дар Душанбе дигар имконияти кору зиндагӣ набуд. Вақте имкони мувофиқ даст дод, мо ба Олмон куч бастем.
Дар бораи оилаатон чанд ҷумла бигуед.
- Ҳамсарам Лола Туйғуншоева. Шояд уро аз руи филми "Субҳи ҷавонии мо" дар ёд дошта бошанд, вай дар филм нақши асосӣ "Нисо"-ро бозида буд. Фарзандони мо дар Душанбе ба дунё омадаанд. Мо як оилаи оддии душанбегӣ дорем.
Дар хона ба кадом забон ҳарф мезанед?
- Ба русӣ
Оё шумо дар Олмон ҳам, мусиқӣ эҷод мекунед?
- Бале, аммо то имруз чизеро нашр накардаам. Феълан мо омодагӣ мегирем, зеро ҳануз маводе нест, ки омодаи пахш бошад. Ман худро овозхони касбӣ намешуморам, ман бештар ҳаваскорам. Ҳофизи касбӣ аз ҳаваскор бо он фарқ мекунад, ки мутахассис дар ҳама шароит ва ҳар замон кори худро анҷом дода метавонад. Ман, мутаассифона, хаваскорам. Агар ман илҳоми овозхонӣ надошта бошам, ҳеҷ хонда наметавонам.
Вале шумо ишора кардед, ки дар аввал кушиш намудед, касби овозхониро дар Олмон ҳам идома диҳед?
- Дар аввал мо хостем ин корро дар студияҳо анҷом диҳем, вале имкон нашуд, ки ман ҳамзамон бо оҳангсозиву овозхонӣ машғул бошам ва ба ҳаёти нав, забону қавонини нав одат кунам. Аз ин ру ба қароре омадам, ки бояд чунин як студияи сабтро дар хона бунёд кунам. Вале барои ин ҳам, вақт, пул ва имконият даркор аст. Аз ин ру ҳамаи ин корҳо дар сатҳи омодагӣ мебошанд.
Баъди ба Олмон рафтан шумо чӣ кор кардед?
- Ман таҳсил кардам, коллеҷи наққошиву тарроҳии шаҳри Дарштатро хатм кардам. Дар моҳи майи соли ҷорӣ дипломамро ҳимоя кардам. Акнун ман соҳиби дипломи олмонӣ ҳастам ва давраи таҷрибаомузиам ҳам дар як оҷонсии реклама шуруъ мешавад. Яъне ин касбе мешавад, ки оилаи маро мехуронад. Бо таронаҳои тоҷикӣ дар Аврупо ман зиндагиро пеш бурда наметавонам. Аз ин ру ман бояд коре мекардам.
Ҳолатон имруз чӣ тавр аст. Оё изҳори таассуф намекунед?
- Табъам хеле хуш аст. Чаро ман бояд афсус хурам. Ман шаҳрванди Тоҷикистонам, ҳам ин ки оилаи ман феълан дар шароити нисбатан беҳтар ба сар мебарад. Мо аз ватани худ ру нагардондаем, мо худро Тоҷикистонӣ меҳисобем. Оилаҳои зиёд ба ҷумҳуриҳои ҳамсоя кучиданд, ба Маскав. Ман дар ин ягон фоҷиаеро намебинам.
Оё Тоҷикистонро ёд мекунед?
- Албатта баъзе ҳолатҳо нороҳат мешавед, ки онҳо ба вазъи руҳӣ вобастаанд. Албатта, шумо ки дур аз ватан афтодед. Вале агар дар паллаи тарозу гузоред, воқеияти шароити феълии ман бурд мекунад. Ман имкони фаротари амалӣ шудани барномаҳои зиндагии худро дорам. Агар ман дар Душанбе бошаму имкони амалӣ шудани омолҳоямро надошта бошам, ман аз ин ягон манфиат намебинам. Одам бояд бо коре машғул бошад, аз ин ру, ин як ҳолати маъмулӣ аст. Солҳое буд, ки ман дар як ҳайати эҷодӣ кор мекардам, бо як идда одамони воқеан ҳам ҷолиб. Онҳо ҳам инсони хуб буданд, ҳам мутахассиси ҳунари худ, аксари онҳо дар рустоҳои дури куҳӣ ба дунё омада буданд. Вале ҳар яки онҳоро як вақте мерасид, ки Душанберо тарк карда, ба Маскав ё Тошканд мерафтанд, баргашта боз дар пойтахт кор мекарданд. Вале дар қалби ҳар яки онҳо ватани хурди онҳо, намедонам, дар ноҳияи Ашт ё Ғонҷӣ боқӣ мемонад. Яъне тағйири макони зист як давраи навест дар зиндагии инсон, аз ин ру, дар ҳолати ман ягон ҳодисаи ғайримуқаррарӣ нашудааст.
Оё шумо аз мусиқии имрузи тоҷик хабар доред?
- Мутаассифона, ба ман ҳамеша ваъда мекунанд, ки мусиқиҳои тозаэҷодро мефиристанд, вале ҳар чизе ки ман шунидам пораҳои сурудҳост. Кам-кам аз ҳар ҷой шунидам, вале як маълумоти пурра надорам. Вале ман пайваста аз интернет маълумоти мухталифро дастрас мекунам, ки ҷавонони тоҷик ба сафарҳои ҳунарӣ мераванд, дар Олмон консертҳо буданд. Далер Назаров як "Си Ди"-и нави худро дар Фаронса баровард. Ҳар чизи наве, ки рух медиҳад, маро хурсанд мекунад. Сатҳи мусиқӣ баланд аст, ба ҳар ҳол он чизе ки ман имкони шуниданашро доштам. Ва умуман ман бояд бигуям, ки дар ин масъала ман ҳеҷ гоҳ шаке надоштам, бубинед, тоҷиконро ҳар қадар азият надиҳед, вале истеъдоди ҳунарии мардуми тоҷикро гирифта намешавад. Ин мардум танҳо барои эҷод кардан офарида шудааст, аз ин ру, дар ин масъала, худоро шукр, ҳама хуб аст.
Кадом мусиқиро бештар меписандед?
- Ман мусиқии классикиву халқиро гуш мекунам.
Аз мусиқии тоҷикӣ-чӣ?
- Аз мусиқии тоҷикӣ ман сабтҳои садои Саодат Гулбековро дорам, мусиқии инструменталии Таваллоевҳоро. Инҳо овозхонони хубанд. Баъд, мусиқии зиёди мардумии Бадахшонро дорам. Ба қарибӣ ман сабти садои танбури Уротеппаро дарстрас кардам. Умуман, ҳама ин аз ҳолати мушаххас бастагӣ дорад, ман метавонам мусиқии ба истилоҳ сиёҳро ҳам гуш кунам. Мусиқӣ, медонед, ҳадду канор надорад.
Аз Далер Назаров чӣ хабар доред? Шумо замоне зиёд ҳамкорӣ доштед.
- Бо Далер ман кайҳо боз суҳбат накардаам. Бори охир ман бо у телефонӣ гап задам будам, вақте вай дар ҳамин қарибиҳо буд, дар Австрия, ба фикрам. У мусиқии филми Бахтиёр Худойназаров "Падари маҳтобӣ"-ро таҳия мекард. Ба фикрам ҳатто 3 сол пеш буд ин суҳбати мо. Мо бо у телефонӣ гап задему бо ҳамин тамоми робитаҳои мо қатъ шуданд. Ман аз дустонам шунидам, ки у дар Алматӣ зиндагӣ мекунад, вале кадом маълумоти дигаре дар бораи у надорам, на суроғааш, чизе надорам.
Дар гуфторҳои тоҷикии радиои Озодӣ мо барномаи вижаи ҷавононро ба роҳ мондем. Шумо чӣ муроҷиате доред ба ҷавонони тоҷик.
- Фикр мекунам, ҳар чӣ зудтар бояд суоли аҷиберо, ки зиндагии кулли сарзамини моро табдил кард, фаромуш шавад. Ин суол "Аз куҷойӣ ту?" Ин хеле бад аст. Вақте мо ниҳоят ба сатҳе мерасем, ки аз ҳамдигар напурсем, ту аз шимолӣ ва ё ҷануб, ҳамаи масъалаҳо ҳал мешаванд. Ман вақти зиёде доштам, ки дар ин бора фикр кунам. Ман дар солҳои душвортарин дар Душанбе будам. Ман сабақи зиёдеро дар зиндагӣ омухтам, ки посухи ҳамаи онҳо ҳамин буд: ин як аблаҳие, буд ки ба сари мардуми мо омад ва агар ҳар чӣ зудтар мо аз он раҳойӣ ёбем, ҳамон қадар зудтар зиндагии мо ру ба беҳбуд меорад. Зеро ки мо будем ва ҳастем - "МО ЯК МИЛЛАТЕМ"
Олег, ташаккур барои мусоҳиба ва мо бароятон муваффақият мехоҳем, дар ҳар куҷо, ки бошед.
- Ман хеле ҳам шод шудам, ки шумо бароям занг задед ва маро ҳануз дар ёд доранд. Ин воқеан ҳам ба онҳое ки дур аз ватан ба сар мебаранд хеле зарур аст. Зеро ки на ватан дар мо, балки мо ба ватан эҳтиёҷ дорем. Аз ин ру чунин мулоқотҳо хеле заруранд. Ташаккури зиёд ба шумо.
Sunday, January 25, 2009
Боз омадам.
Моҳи декабри соли гузашта яке аз дӯстонам, Гулмаммад, ки аз Озарбайҷон аст, ба хонаамон ташриф намуда буд. Бо ӯ ба ҷойҳои гуногун сафар намудем. Аз ҷумла, ба Тампа ва ба Сейнт Ҷорҷ Айленд рафтем.
Семестри гузашта, ду фан гирифтам ва чун ҳарвақта вазифаи ТА-иро ба ӯҳда доштам. Аз ҳарду фан ("Физикаи ҷисмҳои чанд" ва "Космолоҷӣ") баҳои аъло гирифтам, яъне ба қавли инҳо "А". Семестри ҳозира бошад, барои хониш танҳо як фан мегирам: "Астрофизикаи ҳаставӣ". Вале аз се фан баҳогузор ҳастам (грэйдер): "Назарияи моддаи квантӣ - Б", "Электродинамика - Б" ва "Механикаи Квантӣ - Б".
Дар ин муддати сипаригашта, раҳбари илмии пешинаам донишгоҳи иёлати Флоридаро тарк гуфт ва аз ин рӯ ман маҷбур шудам дар соҳаи физикаи ҳаставӣ кор кунам. Инак, бо Проф. Хорхэ Пиекаревиц ном физики ҳаставие кор мекунам.
Ба наздикӣ ҳамсарам ба Ӯзбекистон бозмегардад. Билети парвозашро аллакай харидаем. Инак боз рӯзшуморӣ мекунам ки чанд муддати дигар бо ӯ ҳастам. Санаи бозгашти ӯ ба Иёлоти Муттаҳида алҳол маълум нест.
Thursday, April 24, 2008
Имтиҳони дуввуми марравӣ низ шуда гузашт.
Масъалаи аввалро пурра кор кардам, дуюмаш нимкола, сеюмашро кор кардам, вале ҳоло вақте ки месанҷидам он ҳам хатогӣ дорад. Чорумаш мана ҳамин хел шармандагӣ. Бачаҳо низ бисёр хуб кор накардаанд. Ба ҳар ҳол Андрэ аз ман беҳтар кор кардааст (Мо зиёда аз 30 нафарем). Агар ҳамааш хуб анҷомад, шояд ба "А-" гирифтан муваффақ шавам, вагарна, ин баҳо низ "В+" ро мемонад. Натиҷааш пас аз 6 рӯз маълум хоҳад гашт. Коре карда, алъон як "В-" ва як "В+" мегирифтагӣ баринам. Лекин барои он ки дигарон (ононе ки аз ман бадтар кор кардаанд) аз аспирантура хориҷ нагарданд, одатан баҳои моро ба як хат меоранд, яъне ба онҳо холи иловагӣ ки доданд, ба мо низ каме аз холҳои иловагӣ хоҳанд дод. Ку, бубинем, бо чӣ меанҷомад.
Гуфтагӣ барин, фаррдо имтиҳони марравии охирин!
Monday, April 21, 2008
Имтиҳони марравии аввали семестри дуввум
Дигар навигарӣ ҳамин ки ба наздикӣ, насиб кунад, ба хона равонаам. Билетро аллакай харидам. Аз рӯи маршрути Атланта-Лондон-Маскав-Тошканд-Маскав-Лондон-Атланта парвоз дорам. Нархи билет анча боло будааст: 1463 $.
Боз билети автобусро ҳам харидам. Аз ин ҷо то Атланта (дар иёлати Ҷорҷиа) ҳам 6 соата роҳ будааст. Насиб бошад, 3 моҳ дар хона хоҳам шуд. Ба дидори дӯстдоштаам меравам аслан. Анча ёдаш кардаам.
Monday, April 7, 2008
Донишгоҳи байнанмиллали Турин
Боқиро худатон аз ин ҷо хонед:
http://www.iuctorino.it/en/2803/479-2804/page.html